Aðalnámskrá - Framhaldsskóla

Við lestur aðalnámskrár verður fljótlega ljóst að mjög ýtarlega er skilgreint hvernig framhaldsskólinn á að starfa.  Í henni er að finna útfærslu á mennta- og skólastefnu sem birtist í lögum nr. 80/1996 um framhaldsskóla.  Þar er lýst þeim starfsramma sem skólastarfinu er settur með lögum og reglugerðum. Aðalnámskrá er stjórntæki fræðsluyfirvalda, afmarkar starfsramma stjórnenda , veitir upplýsingar um menntastefnu stjórnvalda og er viðmið um starfsemi skóla fyrir kennara, nemendur og forráðamenn.  Aðalnámskrá setur fram meginmarkmið framhaldsskóla, skilgreinir markmið einstakra námsbrauta, námsgreina og námslok.  Hún gerir einnig grein fyrir inntökuskilyrðum fyrir einstakar námsbrautir, réttindum og skyldum nemenda, námsmati, prófum og undanþágur frá námi í einstökum greinum og viðbótarnámi. Meginhugmynd aðalnámskrár  er að framhaldsskólinn sé fyrir alla og ber að gæta jafnréttis og bjóða kennslu við hæfi hvers og eins.  Viðfangsefni þurfa að höfða bæði til pilta og stúlkna án tillits til uppruna, búsetu og fötlunar.  Sérstaklega er tekið fram að leitast skuli við að gera fötluðum nemendum, langveikum og þeim sem eiga við námsörðugleika að etja kleift að stunda nám.. Nemendur af erlendum uppruna fá líka pláss í námskránni þar sem kveðið er á um öfluga íslenskukennslu og fræðslu um íslenskt samfélag og menningu svo og annari aðstoð eftir mætti. 

Uppbygging náms og námsleiðir eru vel skilgreindar í aðalnámskrá.  Boðið skal upp á fjölbreyttar leiðir í framhaldskólunum í bóknámi, starfsnámi og listnámi. Almenn námsbraut er í skólunum sem kemur  á móts við nemendur sem lokið hafa grunnskólaprófi en ekki tilskyldum skilyrðum til inngöngu á lengri námsbrautir ,með öðrum orðum, náðu ekki samræmdu prófunum.   Ég tók eftir að í  náttúrufræðigreinum sem er mín námsgrein í kennslufræði er einungis skilgreind 21 eining í kjarna, af 98, ef ég skil þetta rétt.  Það er frekar lítið meðan tungumál eru með 27 einingar í kjarna  á málabraut. Nokkuð ítarlegur kafli er um skólanámskrá þar sem hver skóli skal setja fram sína stefnu og starfsáætlun.  Hún á að lýsa sérstöðu og sérkennum hvers skóla t.d. að FÁ er meðHeilbrigðisskóla, MK er með Hótel- og veitingaskóla.  Því hlýtur skólanámskrá þessara skóla að vera ólík. Sérstakur kafli er um mat á skólastarfi.  Með mati á skólastarfi finnst mér koma fram ákveðin metnaður skólanna til að gera betur.  Mat á skólastarfi  hlýtur að vera mikilvægt fyrir hvern skóla og gefur tækifæri til frekari þróunar, bæta það sem aflaga hefur farið og festa í sessi og efla  það sem vel er gert.Námskráin er þannig úr garði gerð að hún geti svarað nær öllu varðandi nám og kennslu, bara fletta upp og þú finnur það.  Hún er svo ýtarleg að mér dettur ekkert í hug sem vantar.  Sjálfsagt er það reynsluleysi mitt og ekki næg þekking á framhaldsskólanum.  En  spurning er hvort hægt sé að framkvæma allt sem sett er fram í henni?.  Við lesturinn læðist að manni sá grunur að við gerð aðalnámskrár hafi stefnan verið að koma á samræmdum prófum fyrir framhaldsskóla.  Þessi nákvæmi rammi sem kemur fram í aðalnámskrá skilur eftir lítið svigrúm til “frelsis” fyrir skólastjórnendur og kennara.  En eigi að síður hafa skólar ákveðið svigrúm með sinni eigin skólanámskrá.

Meginhugmyndin um nám og kennslu í aðalnámskrá er að framhaldsskólinn sé fyrir alla eins og ég hef sagt hér fyrr.  Allir eiga að geta fundið þar eitthvað við sitt hæfi án tillits til þátta eins og fötlunar, námsörðugleika, búsetu og uppruna.  En samt vitum við að valið er í skólanna.  Í orðalagi námskrárinnar er svigrúm til túlkunar t.d  “eftir því sem tök eru á”  og  “eftir mætti”.  Minn skilningur er því, að það er á valdi skólanna að velja inn í skólanna þar sem þeir eru alveg að fylgja ramma aðalnámskrár.  Ég komst að því í kynningu á einum framhaldsskóla hér í bæ, að skólum væri úthlutað fjármagni eftir því hve mörgum einingum nemendur ljúka. Þannig geta 10 nemendur verið skráðir í áfanga en einungis 5 taka prófið og ná því, þá er einungis greitt fyrir þessa fimm.   Þetta kom mér verulega á óvart, því þetta ýtir en undir að skólar velji nemendur sem eru líklegri til að haldast í námi og útskrifast á “réttum tíma” og nemendur sem eru ekki líklegir til að falla úr skóla.  En þá eru ekki allir framhaldsskólar fyrir allar